Το συνταξιοδοτικό κενό προστασίας αντιπροσωπεύει το έλλειμμα στη χρηματοδοτική δαπάνη που απαιτείται για την κάλυψη της συνταξιοδότησης των εργαζομένων (διάγραμμα 1).

Διάγραμμα 1

Σημεία αναφοράς

1. Γήρανση πληθυσμού

Οι αναδυόμενες αγορές (οι πληθυσμοί των χωρών με αναδυόμενες οικονομίες) σε όλο τον κόσμο γερνούν γρήγορα (αναλυτικά στοιχεία στο διάγραμμα 2). Μέχρι το 2050, αυτά τα έθνη θα φιλοξενούν σχεδόν το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού ηλικίας 65 ετών και άνω, με μόνο το 30% περίπου των εργαζομένων τους – κατά μέσο όρο – να καλύπτεται από οποιοδήποτε είδος επίσημου συνταξιοδοτικού εισοδήματος. Καθώς ο δείκτης εξάρτησης (ο πληθυσμός 65+ ετών σε σχέση με τον πληθυσμό ηλικίας 15-64 ετών) αυξάνεται πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο (διάγραμμα 3), οι πληθυσμοί των συγκεκριμένων χωρών κινδυνεύουν, όπως προσφυώς έχει λεχθεί, να γεράσουν πριν πλουτίσουν (

Διάγραμμα 2

Διάγραμμα 3

2. Συνταξιοδοτικό κενό προστασίας και Α.Ε.Π.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της έκθεσης το συνταξιοδοτικό κενό προστασίας για τους εργαζόμενους πληθυσμούς των αναδυόμενων αγορών ανέρχεται σε 5,4 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για κάθε έτος μετά τη συνταξιοδότηση (διάγραμμα 4) ή 106 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για όλα τα έτη $ ΗΠΑ ανά εργαζόμενο για την Ινδονησία έως περισσότερα από 230 000 $ ΗΠΑ στην Πολωνία (διάγραμμα 5).

Διάγραμμα 4

Διάγραμμα 5

3. Διάρθρωση οικονομιών

Η σκιώδης οικονομία (παραοικονομία/ανεπίσημη-μη καταγεγραμμένη οικονομική δραστηριότητα ανθεί στις αναδυόμενες αγορές (αναλυτικά στο διάγραμμα 6). Αυτό σημαίνει, ότι σημαντικά τμήματα εργαζομένων δεν αποτελούν μέρος του συνταξιοδοτικού συστήματος, δεν συνεισφέρουν και δεν θα αποκομίσουν το ελάχιστο παρά τη μακροχρόνια απασχόληση τους κάτω από ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες.

Διάγραμμα 6

4. Δυσλειτουργία του συστήματος 3 πυλώνων

Ένα σύγχρονο και βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα είναι αυτό των 3 πυλώνων, ο καθένας εκ των οποίων έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και εκπληρώνει συγκεκριμένες λειτουργίες (διάγραμμα 7).

Διάγραμμα 7

Τα συνταξιοδοτικά συστήματα των αναδυομένων αγορών ουσιαστικά βασίζονται στον 2ο πυλώνα που με τη σειρά του αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα (χαμηλές ηλικίες συνταξιοδότησης, χαμηλά ποσοστά συμμετεχόντων, χαμηλές εισφορές) (αναλυτικά διάγραμμα 8).

Διάγραμμα 8

5. Πολιτικές χαμηλών επιτοκίων

Δεσπόζουσα θέση στη κατανομή επενδύσεων των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων κατέχουν οι τίτλοι σταθερού εισοδήματος  (π.χ. 10ετή ομόλογα δημοσίου) (αναλυτικά διάγραμμα 9),

Διάγραμμα 9

οι πολιτικές χαμηλών επιτοκίων, τις οποίες εφαρμόζουν οι κεντρικές τράπεζες συμπιέζουν τα έσοδα των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων (αναλυτικά διάγραμμα 10), ενώ η πανδημία COVID-19 έχει επιδεινώσει τα δημοσιονομικά μεγέθη.

Διάγραμμα 10

Εκτιμήσεις

Η ενεργοποίηση σε ατομικό επίπεδο στις αναδυόμενες αγορές – μολονότι τα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά δεδομένα δεν συνηγορούν υπέρ – φαίνεται να αποτελεί μονόδρομο για την αντιμετώπιση του συνταξιοδοτικού κενού προστασίας.

Κίνδυνοι, όπως η μακροζωία, η θνησιμότητα, η νοσηρότητα καθώς και οι επενδυτικοί κίνδυνοι αποτελούν (δυνητικά και όχι μόνο) εμπόδια στο σχεδιασμό και εφαρμογή της στρατηγικής συνταξιοδοτικού σχεδιασμού, και η συμβολή της ασφάλισης στην αντιμετώπιση και επίλυση τους, κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου και/ή αργότερα είναι καθοριστικής σημασίας  (αναλυτικά διάγραμμα 11).

Διάγραμμα 11

Πηγή: Swiss Re (06.2021), Emerging Markets, Sigma Series Νο 2/2021

Δείτε την έκθεση εδώ