Γράφει η Δήμητρα Καφαδάρη,
Ο Λαμπέρτο Μονγκάρντι, ιδιοκτήτης μιας φάρμας στη βόρεια ιταλική πόλη Λούγκο, έζησε μια εμπειρία που άλλαξε τη ζωή του. Μια καταρρακτώδης βροχή έπληξε την περιοχή πρόσφατα, και ο Μονγκάρντι βρέθηκε να αντιμετωπίζει δύο δυσάρεστες εκπλήξεις. Όχι μόνο χάθηκε σημαντικό μέρος της περιουσίας του, αλλά ανακάλυψε επίσης ότι δεν είχε ασφαλιστική κάλυψη για ζημιές από πλημμύρες. Αυτή η ιστορία του Μονγκάρντι αντιπροσωπεύει ένα κοινό φαινόμενο στην Ιταλία, αυτό της υποασφάλισης. Πολλοί άνθρωποι αγνοούν τη σημασία της ασφάλισης της περιουσίας τους, εμπιστευόμενοι την παρέμβαση του κράτους κατά τη διάρκεια καταστροφών. Ωστόσο, αυτή η ανεπάρκεια ασφάλισης δημιουργεί βαρύ φορτίο για τα δημόσια οικονομικά της χώρας, που έχει ήδη το δεύτερο μεγαλύτερο χρέος στην ευρωζώνη.
Η ιστορία του Μονγκάρντι δεν αποτελεί μία άτυχη εξαίρεση αλλά, σύμφωνα με την ανάλυση του Reuters, μία κοινοτυπία στην Ιταλία. Πολλοί μάλιστα Ιταλοί πολίτες κατηγορούν τις ασφαλιστικές εταιρείες ως υπαίτιοι του φαινομένου της υποασφάλισης στη χώρα, λέγοντας πως οι αμυδρές αποζημιώσεις δεν αξίζουν τα ασφάλιστρα.
«Το 2014 η γεωργική μου γη επλήγη από πλημμύρες, αλλά πήρα πολύ λίγα από την ασφάλιση, οπότε αποφάσισα να ακυρώσω το συμβόλαιό μου», λέει ο Andrea Ferri, ένας αγρότης από την Imola στην Emilia Romagna.
Ένα φαινόμενο που όπως φαίνεται, συμβαίνει εδώ και αρκετά χρόνια, τα επόμενα έτη οι προβλέψεις δείχνουν ότι θα χειροτερεύσει. Η αυξανόμενη συχνότητα φυσικών καταστροφών λόγω μεταβολών του κλίματος καθιστά όλο και πιο περίπλοκη και δαπανηρή την αξιολόγηση κινδύνων και κόστους από ασφαλιστικές εταιρείες στην Ιταλία. Λίγοι είναι οι άνθρωποι όπου καλύπτονται και αυτοί βρίσκονται κυρίως σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Η υποασφάλιση στην Ιταλία καθιστά μία μεγάλη “τρύπα” στα οικονομικά της χώρας ενώ μεταξύ του 1980 και 2020, μόνο το 5% των απωλειών από καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα ήταν ασφαλισμένο στην Ιταλία, έναντι ενός ευρωπαϊκού μέσου όρου 27%, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
«Η υποασφάλιση είναι προφανής», δηλώνει ο εποπτικός φορέας του κλάδου, IVASS, επικαλούμενος γραφειοκρατικές περιπλοκές, το υψηλό κόστος κάλυψης και την υπεροχή των μικρών επιχειρήσεων που προτιμούν να ρισκάρουν παρά να αυξήσουν τις δαπάνες τους.
Ακόμα όμως και αυτοί που επιλέγουν να ασφαλιστούν έναντι των φυσικών καταστροφών, όταν έρχεται η ώρα της αποζημίωσης βλέπουν το ποσό που δικαιούνται να “χάνεται” στα ψηλά γράμματα.
«Εμπιστεύτηκα το άτομο που οργάνωσε την ασφάλισή μου», λέει ο Mongardi, για να διαπιστώσει ότι η έλλειψη προστασίας από πλημμύρες και σεισμούς κρυβόταν στα μικρά γράμματα του συμβολαίου του. Μένει να αναρωτιέται τι καλύπτει στην πραγματικότητα η πολιτική του, προσθέτει.
Οι σεισμοί στην κεντρική Ιταλία το 2009 και το 2016 κόστισαν στους δημόσιους λογαριασμούς περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια ευρώ, περίπου το 1,7% της εθνικής παραγωγής, ενώ τον Μάρτιο του 2022 μόλις το 5% των νοικοκυριών καλύπτονταν από φυσικές καταστροφές, σύμφωνα με την ασφαλιστική ένωση ANIA.
Είναι φανερό επομένως ότι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος όσον αφορά την ασφάλιση στην Ιταλία. Πολλοί πολίτες επιλέγου να ρισκάρουν από το να ασφαλιστούν βλέποντας την ασφάλιση ως έναν “φόρο πολυτελείας” ενώ ταυτόχρονα ο ελάχιστος αριθμός ασφαλισμένων και οι αυξανόμενοι κίνδυνοι καλύψεων δημιουργούν κατ’ επέκταση υψηλότερα ασφάλιστρα με υπερβολικούς περιορισμούς.
Μία ουσιαστική και παράλληλα προφανή λύση σε αυτό το ζήτημα θα καθιστούσε η συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου φορέα προς ανάδειξη της ασφαλιστικής αξίας, η οποία ταυτόχρονα θα λειτουργούσε και “κατευναστικά” στα δημόσια ταμεία αλλά και στη μείωση των ασφαλίστρων. Το παράδειγμα αυτό το έχουμε δει να λειτουργεί επιτυχημένα σε πολλές ευρωπαϊκές και όχι μόνο χώρες.
Όπως δηλώνει και ο ασφαλιστικός ANIA «ελπίζουμε να δούμε τη δημιουργία μιας συνεργασίας – συμμαχίας μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, όπως βλέπουμε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες».
Η κλιματική αλλαγή δυστυχώς έχει πάρει μία πορεία η οποία δεν μεταβάλλεται. Σκοπός, στην προκειμένη περίπτωση, είναι να αντιληφθούμε την αξία της ασφάλισης, ενώ οι ασφαλιστικές σε συνεργασία με το εκάστοτε κράτος οφείλουν να φροντίσουν για την παροχή κινήτρων υπέρ της ασφάλισης ώστε να διασφαλιστεί η οικονομική σταθερότητα των ασφαλισμένων. Όσο τα ασφάλιστρα είναι υψηλά και οι παροχές περιορισμένες, τόσο οι πολίτες επιλέγουν να ρισκάρουν και αντιστρόφως.
