Η περιοχή στη Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (CEE) έχει υποστεί σημαντικές οικονομικές αλλαγές τα τελευταία τρία χρόνια. Μεγάλη ανομοιογένεια, διάφορα μέτρα στήριξης και νομικές αλλαγές έχουν επηρεάσει σημαντικά τις τάσεις των πτωχεύσεων. Η πανδημία του Covid-19 και η επακόλουθη οικονομική επιβράδυνση, καθώς και οι οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, προκάλεσαν ανησυχία όχι μόνο σε σχέση με τις μακροοικονομικές δραστηριότητες και την αγορά αγαθών, αλλά επίσης για τη ρευστότητα των εταιρειών.
Οι οικονομίες της CEE έχουν δείξει σημάδια ανάκαμψης το 2021 και το πρώτο μισό του 2022, με τις περισσότερες χώρες να σημειώνουν υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης παρά τη σημαντική αστάθεια. “Το έτος 2022 έφερε κυρίως σταθερή οικονομική δραστηριότητα, με το ΑΕΠ της Κροατίας και της Σλοβενίας να ξεπερνά το 5% σε ρυθμό, ενώ και οι ρυθμοί της Πολωνίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας βρίσκονται κοντά σε αυτό”, αναφέρει ο Grzegorz Sielewicz, επικεφαλής οικονομικών ερευνών για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη της Coface “Από την άλλη, η Εσθονία σημείωσε ύφεση με ανάπτυξη στο -1.3% ”.
Όσον αφορά στις πτωχεύσεις, τα μέτρα στήριξης που εισήγαγαν οι κυβερνήσεις το 2020 συνεισέφεραν στην πτώση του αριθμού τους. Η διαδικασία του τερματισμού αυτών των μέτρων ήταν σταδιακή με τις εταιρείες να εξακολουθούν να επωφελούνται εν μέσω χαμηλών επιτοκίων το 2021. “Παρ όλα αυτά, μέσα στο 2022 είδαμε μια ξεκάθαρη αύξηση των πτωχεύσεων καθώς οι επιχειρήσεις αντιμετώπισαν διάφορες προκλήσεις όπως υψηλές τιμές ενέργειας, πρώτων υλών, αυξήσεις επιτοκίων, τον υψηλότερο πληθωρισμό εδώ και δεκαετίες, και την αβεβαιότητα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία”, εξηγεί ο Grzegorz Sielewicz.
Η Coface εκτιμά πως ο συνολικός αριθμός των εταιρικών πτωχεύσεων στις χώρες της κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αυξήθηκε από 25.917 το 2021 σε 36.090 το 2022, αύξηση 39,3%. Οκτώ σημείωσαν υψηλότερο ρυθμό πτωχεύσεων το 2022 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά (Βουλγαρία, Κροατία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία και Σερβία) και τέσσερις χώρες σημείωσαν πτώση (Τσεχία, Εσθονία, Σλοβακία και Σλοβενία). Η μεγαλύτερη αύξηση πτωχεύσεων σημειώθηκε στη Σερβία και την Ουγγαρία (+106% και +86%, αντίστοιχα) ενώ η υψηλότερη πτώση ήταν στην Εσθονία (κατά -17%).
Οι πτωχεύσεις αυξήθηκαν σε όλους τους κλάδους και όχι μόνο στους ενεργειακά απαιτητικούς
Αναμενόμενα, οι ενεργειακά απαιτητικοί κλάδοι είναι αυτοί που υπέφεραν περισσότερο από την αύξηση των πρώτων υλών, συνεπώς και υψηλότερου λειτουργικού κόστους. Για παράδειγμα, στην Πολωνία, οι κλάδοι των χημικών, μετάλλων, χάρτου, ξυλείας και τροφίμων ανακοίνωσαν υψηλότερες καθυστερήσεις πληρωμών από το μέσο όρο, με την πλειοψηφία αυτών να βιώνουν αυξήσεις καθυστερήσεων σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αυτοί οι κλάδοι εμφανίστηκαν εκτεταμένα στα στατιστικά των πτωχεύσεων: μεταλλευτικά, χαρτί, ξυλεία και αγρο-τρόφιμα βίωσαν υψηλούς και αυξανόμενους ρυθμούς πτωχεύσεων.
Ο κατασκευαστικός κλάδος επίσης επηρεάστηκε σημαντικά. Ο ρυθμός πτωχεύσεων ήταν ιδιαίτερα αυξημένος σε Κροατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία, λόγω του υψηλού κόστους δομικών υλικών και πρώτων υλών. Ο κλάδος επίσης είδε μια επιβράδυνση της κτηματαγοράς λόγω των υψηλών επιτοκίων και του πληθωρισμού ενώ και η έλλειψη προσωπικού αποτέλεσε εμπόδιο.
Εν τέλει, το λιανεμπόριο είναι ένας ακόμη κλάδος με σημαντικό μερίδιο πτωχεύσεων στις περισσότερες χώρες, αν και ο ρυθμός και ο όγκος παρέμειναν σχετικά περιορισμένοι το 2022. Ο επίμονος πληθωρισμός επιβαρύνει όλο και περισσότερο την καταναλωτική δαπάνη, γεγονός που θα έπρεπε να οδηγεί σε αυξημένο αριθμό πτωχεύσεων.
“Η οικονομική προοπτική παραμένει τουλάχιστον αβέβαιη. Οι ειδικοί μας προβλέπουν μείωση του πληθωρισμού στους επόμενους μήνες, αλλά ακόμη και έτσι οι περισσότερες οικονομίες της κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα σημειώσουν πιο αδύναμη ανάπτυξη το 2023. Πράγματι ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλότερα από τους στόχους των κεντρικών τραπεζών. Συνεπώς τα επιτόκια θα συνεχίσουν να αυξάνονται και αυτό θα έχει αρνητικές συνέπειες για τις επιχειρήσεις. Πιστεύουμε πως ο αριθμός των επιχειρήσεων σε κατάσταση πτώχευσης θα συνεχίσει να αυξάνεται το 2023”, πρόσθεσε ο Jarosław Jaworski, CEO της Coface για την περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
